Business Model Canvas เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการเขียนโมเดลธุรกิจในรูปแบบของตารางภาพที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในโลก คิดค้นโดย คุณอเล็กซานเดอร์ ออสเทอร์วัลเดอร์ เจ้าของผลงานหนังสือ Business Model Generation ใช้ในการตอบคำถามพื้นฐานที่สำคัญของธุรกิจ 9 ข้อ เพื่อเริ่มการทำธุรกิจหากสามารถตอบคำถามในทุกข้อได้อย่างชัดเจนก็จะอาจส่งผลให้ธุรกิจคุณเติบโตขึ้นได้
สารบัญ
Business Model Canvas ประกอบด้วย 9 ส่วน
1. ลูกค้าคือใคร (Customer Segments)
กลุ่มลูกค้า แบ่งออกเป็น 5 กลุ่มได้แก่
- Mass Market กลุ่มเป้าหมายกว้างๆ ที่ไม่เจาะจง
- Niche Market กลุ่มเป้าหมายที่มีความเฉพาะเจาะจง
- Segmented กลุ่มเป้าหมายแบบแบ่งส่วน
- Diversify กลุ่มเป้าหมายที่แตกต่างกัน
- Multi-sided กลุ่มเป้าสองกลุ่มที่มีความเกี่ยวข้องกัน
2. คุณจะเข้าถึงลูกค้าด้วยวิธีแบบไหน (Channels)
ช่องทางในการเข้าถึงลูกค้า แบ่งเป็น 3 ช่องทางได้แก่
- Paid : ช่องทางที่ต้องจ่ายเงินเพื่อซื้อมา ชเ่น การซื้อโฆษณา Facebook ad.
- Owned : การได้ PR มา เช่น เพจดังๆ หรือ infuencer มาพูดถึงสินค้าของคุณโดยไม่ต้องจ่ายเงิน
- Earned : ช่องทางที่คุณเป็นเจ้าของเอง รูปแบบ Online เช่น Website , Facebook page รูปแบบ offline เช่น หน้าร้าน
3. วิธีบริหารความสัมพันธ์ระหว่างองค์กรและลูกค้าเป็นอย่างไร (Customer Relationships)
- Personal Assistance : ความสัมพันธ์แบบผู้ช่วยส่วนบุคคล
- Dedicated Personal Assistance : ความสัมพันธ์แบบผู้ช่วยส่วนตัวมาก ๆ
- Self-Service & Automated Services : เป็นความสัมพันธ์แบบที่ลูกค้าต้องช่วยตัวเอง ใช้ระบบอัติโนมัติในการปฏิสัมพันธ์กับลูกค้า
- Communities : ความสัมพันธ์แบบเครือข่าย
- Co-Creation : ทั้งส่วนบริษัทและลูกค้า ร่วมมือกันเพื่อสร้างสรรค์สินค้า หรือ บริการขึ้นมา
4. รายได้มาจากไหนและจะหาได้อย่างไร (Revenue Streams)
รายได้ของธุรกิจหากมีรายได้ที่ต่ำกว่า Cost Structure ก็อาจทำให้ธุรกิจมีปัญหาได้ แต่ถ้ารายได้สูงมาก ๆ ก็แสดงว่าธุรกิจไปได้ดีมาก ที่มาของรายได้มีดังนี้
- Asset sale : การขายสินค้าที่จับต้องได้
- Service Fee : ขายบริการในรูปแบบต่าง ๆ
- Usage Fee : การขายตามการใช้งานของลูกค้า เช่น แพ็คเกจอินเตอร์เน็ต
- Subscription Fee : การขายสินค้า หรือ บริการ ในรูปแบบรายเดือน/รายปี
- Lending/Renting/Leasing : การให้ยืมหรือให้เช่า
- Licensing : การลิขสิทธ์ให้แก่ลูกค้า
- Brokerage Fees : ค่าธรรมเนียมนายหน้า
- Advertising : การขายช่องทางการโฆษณา
5. คุณค่าขององค์กรคืออะไร (Value Propositions)
สิ่งที่ส่งมอบไม่ว่าจะเป็นสินค้าหรือบริการต่าง ๆ ให้แก่ลูกค้า และลูกค้าได้ประโยชน์จากสิ่งนั้น หากเป็นธุรกิจที่ให้คุณค่าแก่ลูกค้ามากว่าเอาเปรียบลูกค้า ธุรกิจนั้นก็จะสามารถอยู่ได้นาน
6. ต้นทุนมาจากอะไร (Cost Structure)
สิ่งที่ส่งมอบไม่ว่าจะเป็นสินค้าหรือบริการต่าง ๆ ให้แก่ลูกค้า และลูกค้าได้ประโยชน์จากสิ่งนั้น หากเป็นธุรกิจที่ให้คุณค่าแก่ลูกค้ามากว่าเอาเปรียบลูกค้า ธุรกิจนั้นก็จะสามารถอยู่ได้นาน
7. ต้นทุนที่ต้องใช้มีอะไรบ้าง (Key Resources)
ทรัพยากรหลักที่ใช้ในการผลิตสินค้า หรือ บริการขึ้นมา เช่น
- Physical Resource (ทรัพยากรที่จับต้องได้)
- Human Resource (ทรัพยากรบุคคล) เช่น พนักงานในบริษัท หรือ ฟรีแลนซ์
- Intellectual Resource (ทรัพยากรทางปัญญา) เช่น ลิขสิทธ์ สิทธิบัตร หรือ ซอฟแวร์ต่าง ๆ
- Financial Resource (ทรัพยากรทางการเงิน) เช่น การลงทุน การกู้เงิน หรือ การหานักลงทุนมาลงทุน
8. กิจกรรมขององค์กรคืออะไร (Key Activities)
กิจกรรมหลักที่คุณต้องทำเพื่อส่งมอบสินค้า หรือ บริการให้แก่ลูกค้า เช่น
- การทำ Production : การออกแบบ, การผลิต การซ่อมบำรุง การควบคุมคุณภาพของสินค้า
- Research and Development : การพัฒนาสินค้า การพัฒนาขั้นตอนการทำงาน การทำ R&D
- การทำ Marketing : วางแผนการตลาด การทำแคมเปญ การซื้อสื่อ
- Sale & Customer Service : การขาย หรือ การให้บริการ
9. พาร์ตเนอร์แบบไหนที่ต้องการ (Key Partners)
ข้อมูลของคน หรือ บริษัทที่คุณจะต้องทำงานด้วยในการทำธุรกิจ แบ่งออกเป็น
- Strategic alliances between non-competitors : การร่วมมือกับบุคคล หรือ บริษัทที่ไม่ใช่คู่แข่งกัน
- Coopetition : การร่วมมือกับคู่แข่ง
- Join Ventures to develop new businesses : เป็นการนำจุดเด่นของต่างบริษัทมาร่วมกัน
- Buyer-supplier relationships : เป็นความสัมพันธ์แบบผู้ซื้อผู้ขายกัน
หลักการเขียน Business Model Canvas
1. เขียนเป็นข้อ ๆ เป็นลำดับเพิ่มจากขวาไปซ้าย
โดยการเขียนเริ่มจากหัวข้อดังนี้
- Customer Segments
- Value Propositions
- Channels
- Customer Relationships
- Revenue Streams
- Key Resources
- Key Activities
- Key Partners
- Cost Structure
2. รวมกลุ่มเพื่อช่วยกันคิด เขียน และ ปรึกษากัน ซึ่งจะช่วยให้เก็บข้อมูลได้ครบถ้วนมากยิ่งขึ้น
3. ศึกษาตัวอย่างจากผู้อื่น
ขอขอบคุณข้อมูลอ้างอิงจาก : https://youtu.be/2MwaDuJwVpk, https://thestandard.co, https://www.itd.or.th
File icon resources from https://www.flaticon.com
